Foto van de week 28 november - 4 december 2022

Eric Ooink
2022-04-22

Het Kievitsvonder op landgoed de Kievit in Buurse

In de gemeente Haaksbergen liggen over de Buurserbeek 24 bruggen en vonders (wandelbruggen). Eén van de vonders is het Kievitsvonder tussen de Koekoeksbrug en de Rietbrug. Het is een particuliere wandelbrug die, zoals de naam al doet vermoeden, bij landgoed De Kievit hoort en het noordelijk deel (kant Stendermolenweg) verbindt met het zuidelijk deel (Meijersgaardenweg). Op de kadasterkaarten van 1832 en 1880 staan de Koekoeksbrug en Rietbrug duidelijk ingetekend. Van een Kievitsvonder was nog geen sprake. Op de topografische kaart van Buurse uit de periode 1890-1910 is een smal naamloos bruggetje waarneembaar dat aan de noord- en zuidzijde twee heideveldjes met elkaar verbindt. Het mag duidelijk zijn dat het Kievitsvonder omstreeks de vorige eeuwwisseling is aangelegd in opdracht van de familie Elderink en recreatief gebruikt kon worden tijdens hun vele verblijven in Buurse.

Het vonder in archieven
Na het overlijden van Herman Elderink in 1918 verviel het eigendom van ‘de Kievit’ op zijn dochter Margaretha of Grietje (1867-1942). Uit de tijd van Grietje zijn er archiefstukken over het vonder bekend. In de jaren dertig was het bruggetje bouwvallig geworden en Grietje had het kennelijk voor elkaar gekregen dat het waterschap onderhoudsplichtig werd. Op 31 augustus 1937 ontving ze een verklaring van het waterschap De Schipbeek, waaruit blijkt dat Grietje de eigenaresse van een vonder over de Buurserbeek was. In een tweede brief met dezelfde datum bevestigde het waterschap ‘aan mejuffrouw M. Elderink de afspraak dat het waterschap zich zal belasten met de vernieuwing van het Kievitsvonder’. Grietje verbleef in haar vrije tijd regelmatig op ‘de Kievit’, vaak in het bijzijn van haar zussen en vriendinnen. De Buurserbeek met het Kievitsvonder was ook de geliefde stek van haar jongste zus Cato, die hier regelmatig dichtregels aan het papier toevertrouwde. Toen Grietje in 1937 zeventig jaar werd schonk ze ‘de Kievit’ aan Alexa. De Hongaarse Alexandrina (Alexa) Benedict was als gevolg van de Eerste Wereldoorlog als dochter opgenomen in het gezinsverband van de ongehuwde broer en zusters Elderink. Alexa was in 1931 gehuwd met fabrikant Wim Jannink.



Excursie naar het Kievitsvonder, 1937
De Graafschap Bode schreef op 26 november 1937 over ‘een historische dag voor het Waterschap De Schipbeek. “Woensdag 24 november was het een historischen dag voor het Waterschap De Schipbeek, want op dezen dag is de scheiding tot stand gekomen tusschen de stroomgebieden van Schipbeek en Berkel. Tot nog toe had de Schipbeek, dateerend uit oude rechten, bij zeer hoogen waterstand het recht een deel van het water te loozen via de Oortjessluis onder Buurse door de Rutbeek naar de Regge. De ingelanden van de Regge ondervonden hiervan meerdere malen zeer veel last en het is dus begrijpelijk dat het Waterschap van de Regge direct genegen was ten volle er aan mede te werken aan dien waterafvoer vanuit de richting der Duitsche grens een einde te maken. Immers voor haar ingelanden beteekende het niet zelden wateroverlast”. Om tot een definitieve oplossing te komen werd de Buurserbeek, ondanks hevig verzet van natuurliefhebbers en aangelanden, (grondeigenaren/-gebruikers) in 1936/37 gekanaliseerd of genormaliseerd. De omvangrijke verbeteringswerken bestonden uit het verbreden van de beek, het vernieuwen van de beschoeiing en het afsnijden van verschillende bochten. Hierdoor was de Oortjessluis overbodig geworden en werd deze op 24 november 1937 officieel gesloten. Omdat de Buurserbeek vanaf toen al het water afvoerde, vergoedde het Waterschap de Regge f 325.000,- aan het Waterschap de Schipbeek. Bij het voorgoed sluiten van de Oortjessluis waren behalve bestuurders van de beide waterschappen ook leden van het provinciebestuur van Overijssel, waaronder de Commissaris der Koningin Baron van Voorst tot Voorst, de burgemeester van Haaksbergen, Jhr. Von Heyden en diverse andere officieel genodigden aanwezig. Aan de sluiting van de sluis in Buurse ging een excursie vooraf. Men begon die dag in Langelo, waar een bezoek werd gebracht aan de toenmalige Assinkbrug “in het bekende Assinkbosch, in verband waarmede destijds zulk een scherpe actie werd gevoerd om de normalisatie daar tegen te houden met het oog op het behoud van Natuurschoon”. Vervolgens ging het gezelschap naar de Watermolenbrug bij Haaksbergen, de Koekoeksbrug, het Kievitsvonder om tenslotte te belanden bij de Oortjessluis in Buurse, waar de officiële sluiting plaatsvond.

Een tweede leuning en kanovaren
De familie Jannink-Benedict werd in 1937 eigenaar van landgoed De Kievit met het vonder. De heer Jannink zond in april 1938 een kennisgeving naar het waterschap, waaruit de eigendomsovername blijkt. Later dat jaar verzocht hij het waterschap om een tweede leuning aan te brengen aan het Kievitsvonder. In december 1938 verkreeg de heer Jannink een vergunning “voor het aanbrengen van een tweede leuning aan het Kievitsvonder en een kennisgeving dat onder voorwaarden vergunning kan worden verleend om de Buurserbeek met een kano te bevaren”. In de zomer van 1943 kregen de Janninks een vergunning voor het bevaren van de Schipbeek met een kano. Voor het gemak kreeg Jannink later dat jaar toestemming voor het maken van een trapje in de Buurserbeekkade.
Het Kievitsvonder is nog altijd een goed begaanbare wandelbrug en werd bijna tien jaar geleden van een officieel naambordje voorzien.

Bronnen:
-De Graafschapbode 26 november 1937
-familiearchief Elderink.
-topografische kaart 438 (1881-1913).

Uit: OUDE KIEKJES UIT HET FAMILIEARCHIEF ELDERINK, AFL. 22

Foto's en tekst uit de serie bijdragen door Eric Ooink op de Facebookpagina Oud-Haaksbergen