Foto van de week 07 - 13 november 2022

Eric Ooink
2022-02-14

ZICHT OP HET ONBEBOUWDE KEMPKE 1939

Vanaf café Ten Vaarwerk, Eibergsestraat, hoek Lansinkstraat
Op 28 juni 1939 werden bruidegom Johan ten Vaarwerk en zijn familie opgehaald door drie taxi’s van de firma Wildenborg. Johan ten Vaarwerk was de uitbater van café Ten Vaarwerk aan de toenmalige Eibergseweg, op de hoek met de enkele jaren daarvoor aangelegde Lansinkstraat. Op de foto de chauffeurs van Wildenborg, waarvan de linker en rechter personen zonen van de eigenaar Johan Wildenborg zijn. Vermoedelijk gaat het links om Theo Wildenborg en rechts om Jan of Albert Wildenborg. Hopelijk weet iemand dat exact te melden.
Het bijzondere aan deze foto is het uitzicht over de huidige Eibergsestraat richting het zuiden (het Kempke, de Telgen en het Scholtenhagen). Het gebied tussen de huidige Rondweg-Sonderenstraat, Eibergsestraat en Hofland was nog buitengebied en in kleinschalig agrarisch gebruik. Tussen 1948 en 1958 zou het aanzicht aanzienlijk wijzigen.

Bebouwing Eibergsestraat
Het inwoneraantal van Haaksbergen was tussen 1900 en 1940 verdubbeld. Telde Haaksbergen rond 1900 nog 5000 inwoners, in 1940 waren dit er 10.000. Na 1920 werd het verkopen van bouwkavels een lucratieve bezigheid. Dit gebeurde toen nog niet echt planmatig. Er werd voornamelijk gebouwd langs de invalswegen, de zogenaamde radialen, die vanuit het centrum naar buiten lopen, zoals: Buurserstraat, Enschedesestraat, Goorsestraat en de Eibergsestraat. In het najaar van 1929 kreeg Johan ten Vaarwerk vergunning voor de bouw van een café-winkel-woonhuis aan de Eibergseweg A 398, dit werd later Eibergseweg 70 en is nu Eibergsestraat 70, waar al vele jaren Verkeersschool Ten Brinke-Morssink is gevestigd. Aanvankelijk had men vanuit het café een fraai uitzicht op het buitengebied, maar ook hierin kwam verandering. Na de oorlog was er woningnood. Gemeente en woningbouwvereniging Lucht en Licht ontwikkelden nieuwbouwplannen en de eerste naoorlogse woningen die projectmatig werden gebouwd verschenen aan de Eibergsestraat. Het waren de 12 woningen met huisnummers 33 t/m 55 die ook wel de Twaalf Apostelen werden genoemd. In 1954 kwamen er op de hoek met de Sonderenstraat nog een aantal woningen bij. Deze woningen werden tussen 1999 en 2002 gesloopt om plaats te maken voor het huidige appartementencomplex De Hofferie. In 1951 werd aan de Sonderenstraat, hoek het Kempke de Lagere Technische School St Joseph gebouwd en een jaar later verscheen tussen dit pand en de ‘Apostelen’ aan de Ambachtstraat de Lebuïnusschool (r.-k. ULO). Hierin was vanaf 1966 ook de Gabriëlschool (lager onderwijs) gevestigd. Beide schoolgebouwen verdwenen in 1995. In 1951 werden ook de duplexwoningen aan het Kempke gebouwd, waarvan het grootste deel onlangs is gesloopt. Het hoogste bouwwerk aan de overkant verscheen in 1958, namelijk de O.L.V. van Lourdeskerk. De kerk is voor Haaksbergen behouden en krijgt binnenkort een woonbestemming.

Familie Ten Vaarwerk
Caféhouder Johannes Theodorus (Johan) ten Vaarwerk werd in 1902 in Haaksbergen geboren als zoon van de textielarbeider Herman ten Vaarwerk en Anna Wielens. Hij groeide op met vier broers en twee zussen. Zijn ouders hebben met het gezin op verschillende adressen in het dorp gewoond, maar woonden vanaf 1927 aan de Hibbertsstraat. In 1928 koopt de familie Ten Vaarwerk een stuk grond op de hoek van de Eibergseweg en Lansinkstraat. Deze aankoop op een strategische plek is het begin van de zakelijke activiteiten van de Ten Vaarwerks. Johan was vanaf zijn jonge jaren werkzaam bij Odink en Koenderink als magazijnmeester. Ondertussen maakte hij plannen voor de realisatie van een eigen café, terwijl zijn broer Theo plannen maakte voor een eigen kruidenierswinkel. In 1929-1930 werden de plannen met de bouw van het huidige pand, onder architectuur van A.J. Schilderman, verwezenlijkt. Het gezin Ten Vaarwerk-Wielens verhuisde toen naar de Eibergseweg. Johan begon zijn café, waarvoor hij in 1930 een drankvergunning kreeg en Theo startte in hetzelfde pand zijn winkel in koloniale waren. Theo zou later naast het café een nieuw winkelpand bouwen, waar hij zijn zakelijke activiteiten voortzette (hier is sinds 1965 restaurant Kota Radja gevestigd). Het café wordt in de avonduren en weekenden gerund door Johan. Overdag werkt hij bij Odink en Koederink, waar hij in 1945 werd gehuldigd vanwege zijn zilveren dienstjubileum. Zijn naaste familieleden springen hem en zijn broer regelmatig te hulp. Johan huwde in 1932 te Groenlo met Hendrika Geertruida (Riek of Riet) Koppelman, die in 1907 in die stad werd geboren. Uit dit huwelijk werd zoon Herman ten Vaarwerk geboren (1933-2011). Een dag na Hermans geboorte stierf zijn moeder. Johan bleef met baby Herman achter. In deze moeilijke tijd heeft hij veel steun van zijn inwonende ouders gehad. Na enkele jaren kwam er nieuw geluk voor hem. Hij hertrouwde in juni 1939 met Bertha Borghuis (1912-2003). Uit dit huwelijk werden zeven kinderen geboren, waarvan dochter Riekie in 1944 als baby overleed. Johan ten Vaarwerk overleed in 1958 op 55-jarige leeftijd. De familie zette het café voort tot 1967.

Garage Wildenborg
Gerhardus Johannes (Johan) Wildenborg (1885-1962) werd op de Brink geboren als zoon van de smid Dorus Wildenborg en Grada Slot. Hij huwde in 1910 met Johanna Geertruida (Trui) ten Broeke van ‘De Boschplaats’ op het Scholtenhagen te Langelo.
Johan Wildenborg trad als smid, evenals zijn vier broers, in de voetsporen van zijn vader ‘Sabel Dorus’. Aanvankelijk woonde hij met zijn vrouw op ‘De Boschplaats’, waar hun tien kinderen werden geboren.
De boerderij werd gepacht van de Stichting Scholtenhagen. Johan maakte plannen voor een eigen bedrijf en kocht grond aan de Eibergseweg. In 1934 kreeg hij twee vergunningen, namelijk de bouw van een woonhuis aan de Eibergsestraat 75 en het bouwen van een autogarage met werkplaats aan de Eibergsestraat, hoek Sonderenstraat. Voor november 1934 verhuisde de familie Wildenborg naar de Eibergseweg in het dorp. Johan begon daar een smederij die uitgroeide tot een garage- en taxibedrijf. De garage werd later voortgezet als garage Van der Kuil en Scharenborg b.v. Inmiddels staat hier het appartementencomplex d’n Wildenborgh. Op ‘De Boschplaats’ waren de Wildenborgs opgevolgd door de familie Te Lintelo-Waanders. Nu is hier de kinderboerderij gevestigd.
De kinderen van Johan en Trui Wildenborg-ten Broeke waren: Theo (1911, opvolgend garagehouder), Hendrik (1912, smid te Buurse), Albert (1913), Leida (1915), Jan (1917, bakker), Grada (1917), Marie (1920), Herman (1921), Marinus (1922-1942) en Harry (1925, taxichauffeur en rijschoolhouder).

Foto: collectie Henk ten Vaarwerk, Roermond.

Foto's en tekst uit de serie bijdragen door Eric Ooink op de Facebookpagina Oud-Haaksbergen