SITE DOORZOEKEN MET GOOGLE SEARCH

2022 Foto's

Foto van de week 18 - 24 april 2022

Foto van de week 18 - 24 april 2022

OUDE KIEKJES UIT HET FAMILIEARCHIEF ELDERINK AFL. 12

‘het Rijke Roomse Leven’ in de pastorietuin van Buurse, omstreeks 1910

Hoewel de Elderinks niet katholiek waren kenden ze qua religie hoogstwaarschijnlijk een liberale opvatting. De fotocollectie kent dan ook een aantal opnamen van de r.-k. kerk en pastorie, zoals deze twee foto’s, met daarop ook de toenmalige parochieherder van Buurse. Het gaat hier bijna zeker om pastoor Van der Waarden, die de parochie in Buurse leidde in de jaren voor de Eerste Wereldoorlog, namelijk van 1907 tot in de zomer van 1914.

Rooms of Hervormd
Qua religie wijkt de buurschap Buurse in het oosten van de gemeente Haaksbergen af van de buurschappen aan de westkant van de gemeente, waar bijna elk huishouden na de reformatie het ‘Roomse’ geloof trouw was gebleven. Bij de Volkstelling van 1830 telde Buurse 98 huishoudens. Bij de helft van deze huishoudens werd ‘Rooms’ als ‘godsdienstige gezindheid’ opgegeven. De andere helft was protestant. Er was in Buurse geen sprake van een katholieke of protestantse enclave. De families woonden verspreid over de buurschap. Zelfs op erven die historische gezien bij elkaar hoorden kon het voorkomen dat de hoofdbewoners niet dezelfde religie hadden. Zo waren de bewoners van het erve Groot Rot protestant en die van Klein Rot katholiek. Ook op de erven Groot en Klein Buursink verschilde de godsdienstige overtuiging. De boer op Groot Buursink bleef katholiek. De bewoners van ‘Klein Buursink’ daarentegen waren in de 17e eeuw overgegaan op het ‘nieuwe’ geloof. Midden 19e eeuw ontstonden er in Buurse initiatieven om kerken op te richten. De lange afstand naar Haaksbergen begon steeds meer tegen te staan. In 1853 was de katholieke kerk gereed (Broekheurnerweg) en in 1857 verrees de Hervormde kerk aan de andere kant van de es (Alsteedseweg). De basis voor het ontstaan van twee ‘dorpjes’ was hiermee gelegd. De familie Elderink besefte maar al te goed dat je over geloofskwesties in een dorp als Buurse beter neutraal kon blijven en de liberale gedachte heeft hen hier zeker bij geholpen.

Buurse krijgt een eigen parochiekerk
De parochie Buurse werd in 1852 opgericht. In december 1852 werd Gerardus Scholten uit Denekamp tot bouwpastoor van Buurse benoemd. De aanbesteding voor het bouwen van een kerk met pastorie vond plaats in juni 1853. De eerste stenen kerk in Buurse kwam gereed op 22 november 1854 op het feest van Maria Praesentatie en dat werd dan ook de naam van zowel de parochie als de kerk. Deze kerk werd in juli 1883 getroffen door de bliksem en brandde als gevolg hiervan af. Enkele muren waren overeind blijven staan en men besloot de kerk te herbouwen. Dat laatste verliep niet erg gelukkig en halverwege stortte deze nieuwbouw in. Pas in 1885 was de tweede Maria Praesentatiekerk klaar voor gebruik. Dit is de kerk op deze foto’s. De toren van deze kerk stond ongeveer voor de ingang van het huidige kerkhof. Op de linker foto kijken we tegen de zuidkant van de kerk aan (toren in de richting van Winkelman) met op de voorgrond de pastorietuin met een prieeltje, die tegen de kerk aan lijkt te staan. De pastoor van Buurse kon hier ‘aangenaam verpozen’ en menig sigaartje roken. Links ligt zijn hond bij de tafel. De rechter foto toont de pastoor met hond voor de (oude) pastorie (Broekheurnerweg 50) met links de kerk.

Pastoor Van der Waarden
Of het ‘Rijke Roomse Leven’ ook in Buurse van toepassing was valt te betwijfelen. Gezien de fraaie tuin en de rijkdom qua landschappelijke omgeving zou je denken van wel, maar in de periode 1852-1940 kende Buurse maar liefst 14 parochieherders. Dat is een hoog aantal voor een periode van nog geen 90 jaar. Gemiddeld bleven ze 5,5 jaar in het Haaksbergse kerkdorp. Kennelijk werden er te weinig landbouwproducten naar de pastorie gebracht… Het aartsbisdom Utrecht beschouwde de relatief kleine parochie Buurse uitermate geschikt als standplaats voor ‘starters’ in het ambt. Het was voor de priesters, die vooraf kapelaan waren geweest, vaak de eerste pastoorsbenoeming. Buurse was tot de Tweede Wereldoorlog zeker geen eindstation voor de parochieherders.
Dat gold ook voor Hermanus Wilhelmus Aloysius van der Waarden, die op 9 februari 1869 te Herwen en Aerdt werd geboren. Hij was aanvankelijk kapelaan in de stad Utrecht en daarvoor in Hilversum. Hij werd in juli 1907 door de aartsbisschop van Utrecht benoemd tot pastoor van Buurse. Van der Waarden had creatieve gaven. Dit blijkt uit advertenties in kranten uit de periode 1908-1912. “Een fraai geschenk voor de 1e H. Communie. Het Prentenboek voor de Katholieke Jeugd, met 5 groote gekleurde platen en 35 illustratiën in den tekst. Bewerkt door H.W.A. van der Waarden, Pastoor te Buurse, voorheen Kapelaan te Hilversum”. Ingenaaid kostte dit ‘geschenk’ f. 0,70. Gecartonneerd f 0,90. Of het prentenboek ook in Buurse goed is verkocht vertelt de geschiedenis niet. Gezien de foto’s weten we dat Van der Waarden gezelschap had van een hond, maar hij had ook een huishoudster. Alberta Vermeent, geboren 1872 te Cothen, kwam samen met hem in 1907 op de pastorie wonen. Toen Van der Waard na zeven jaren Buurse werd benoemd tot pastoor te Harmelen, ging Alberta trouw met hem mee. Voor Van der Waarden bleek Harmelen, een dorp tussen Utrecht en Woerden, letterlijk en figuurlijk het eindstation. Hij bleef hier pastoor tot zijn overlijden op 29 mei 1945. De voormalige pastoor van Buurse werd hier op het kerkhof bij de H. Bavo te ruste gelegd, waar zijn priestergraf anno 2021 nog aanwezig is.

De voorgangers en opvolgers van Van der Waarden.
Vanaf 1852 waren achtereenvolgens pastoor in Buurse:
  1. Gerardus Scholten, geboren Denekamp 1810, pastoor van Buurse van 16 december 1852 tot 15 december 1860. Hij was bouwpastoor van Buurse. Hij werd in 1860 pastoor te Losser.
  2. Henricus Krabben, geboren Zieuwent 1822. Pastoor van Buurse tot 3 mei 1870 toen hij werd benoemd te Stadskanaal.
  3. Everhardus Christianus Antonius Teusse, geboren Ootmarsum 1834. Pastoor te Buurse tot 30 september 1875. Wordt pastoor te Weerselo en later in Vasse.
  4. Hendrikus Stokhorst, geboren Zieuwent 1836. Pastoor te Buurse tot 31 december 1878, dan pastoor te Gaanderen.
  5. Johannes Scholten Reimer. Geboren Hasselo 1836. Pastoor te Buurse tot 17 december 1880. Werd daarna pastoor te De Lutte.
6 ) Joannes Bernardus Geurtsen, geboren Netterden 1840. Pastoor te Buurse tot 19 maart 1890 toen hij werd benoemd te Oldenzaal.
  1. Leedert van Vliet, geboren 1847 te Lopik. Pastoor te Buurse tot 30 september 1893. Dan pastoor te Stadskanaal.
  2. Johannes Hendrikus Nagels. Geboren Utrecht 1850. Pastoor te Buurse tot 15 november 1901. Gaat naar Losser.
  3. Johannes Hendrikus Sauveur, geboren Leeuwarden 1857. Pastoor te Buurse tot 25 juli 1907. Sauveur blijft in de buurt en wordt pastoor te Rietmolen.
  4. Hermanus Wilhelmus Aloysius van der Waarden. Pastoor te Buurse van 1907 tot 1914.
  5. Carolus Maximilianus Joseph Spaan, geboren Zutphen 1874. Pastoor te Buurse tot 28 maart 1919. Hij wordt pastoor van Montfoort.
  6. Wilhelmus Evaristus Aloysius Ahsman, geboren Utrecht 1878. Pastoor van Buurse tot 30 juni 1927. Hij werd benoemd te Silvolde.
  7. Cornelis Johannes Lambertus van der Heyden, geboren Hilversum 1885. Pastoor te Buurse tot 29 december 1933. Dan pastoor te Veendam.
  8. Johannes Theodorus Josephus** van den Berg**, geboren Utrecht 1895. Pastoor te Buurse tot zijn jonge overlijden op 17 december 1940. Hij werd als eerste pastoor te Buurse begraven
  9. Johan Hendrik Joseph Groothuis, geboren 1900 te Tubbergen. Pastoor te Buurse van 24 december 1940 tot zijn emeritaat op 26 oktober 1968. Groothuis brak records in Buurse. Hij bleef bijna 28 jaar parochieherder van het Haakbergse kerkdorp en zat de rit uit tot zijn emeritaat. Na zijn overlijden in 1978 werd ook hij te Buurse begraven.
  10. Pastoor L.A.T. Zuijdwijk. Pastoor te Buurse van 1968 tot zijn emeritaat op 6 mei 1979.
  11. Gerhardus Egbertus Vossebeld (1917-1996). Vossebeld, geboren in Beckum, was pater Karmeliet en had de kloosternaam Wilfried. Hij werd in 1979 tot pastoor van Buurse benoemd. In 1986 vertrok hij als bejaardenpastor naar het woon-en zorgcentrum Het Saalmerink. De ‘fietsende pastor’ Wilfried Vossebeld was de laatste ‘eigen’ pastoor van Buurse. Fietsend van het Karmelietenklooster in Zenderen terug naar Haaksbergen werd hij in december 1996 op Deldenerdijk, tussen Delden en Beckum, onwel en overleed.
Nieuwe kerk.
Het kerkje op de foto voldeed na 1920 niet meer aan de eisen, die men toen aan een godshuis stelde. De kerk was niet alleen te klein geworden, maar vertoonde ook tekenen van bouwvalligheid. Het aantal parochianen was sinds de oprichting van de parochie verdubbeld van 350 naar 700. In 1940 werd de huidige kerk in gebruik genomen. Deze staat rechts van de oude pastorie. De oude kerk werd daarna afgebroken.
 
*Bronnen: *
-Historie der kerken van Haaksberen (Haaksbergen 1973)
-diverse Twentse Almanakken en Gemeentegidsen van Haaksbergen.
-Bevolkingsregisters
-diverse krantenartikelen via Delpher en informatie van Kees van Rijn.
 
 
 
  
 
 
Opmerking plaatsen
 
 
Delen
 
 
 
​
Laatst aangepast opzondag, 12 March 2023 20:47