Foto van de week 10 - 16 augustus 2020

Oostendorper watermolen Haaksbergen
Mooi Nederland. Watermolen in Haaksbergen ANSICHTEN afl. 90

Deze fraaie kleurenfoto van de Oostendorper Watermolen dateert uit circa 1965. Uitgeverij Spanjersberg te Rotterdam nam dit plaatje op in een serie ansichtkaarten met titel “Mooi Nederland”.

Op de foto staan twee jongens te vissen in de molenkolk. Een derde knaap zit in de goot van de korenmolen.

‘Tante Corrie’ uit Oosterbeek stuurde deze kaart, die ze in een envelop deed, op 7 oktober 1968 naar ene Lenie. Ze schreef:

“Lieve Lenie,
Van harte gelukgewenst met je verjaardag. Ik hoop dat een gelukkig levensjaar voor je mag aanvangen op 8 oct.! Gon en jij zijn zeker nu weer terug in de Leidse flat? Voor het woonschip is het weer niet meer geschikt. Zijn er al resultaten bekend van de diverse keuringen? Ik hoop dat je een prettige dag zult hebben. A.s. vrijdag ga ik voor een extra lang weekend naar Hes, om haar nieuwe flat te zien. Ze kreeg keus om dichter bij de school van Clarien te wonen. Mijn postpapier was op vandaar deze kaart. Samen het beste gewenst en hartelijk gegroet van Tante Corrie”.

VOORGANGERS OOSTENDORPER WATERMOLEN
De Oostendorper Watermolen bestaat, zoals bekend, uit twee delen. Aan de noordkant van de Buurserbeek (kant restaurant) bevindt zich een korenmolen, terwijl er aan de zuidkant (kant het Lankheet) een oliemolen staat. Die combinatie komt men tegenwoordig niet zo vaak meer tegen. De molen is bijna 471 jaar oud.
In september 1548 is de molen gaan draaien. Eerst alleen de korenmolen, want de oliemolen was op dat moment nog niet helemaal klaar. Vanaf dat moment was “de Oostendorper” de enige watermolen in het gebied van de huidige gemeente Haaksbergen. De molen heeft diverse voorgangers gehad. Over zeven molens bestaat zekerheid. Ze worden hier per buurschap opgesomd.

Brammelo
1. De Homolen of Homölle
Diepenheimseweg bij het erve Homölle (fam. Te Riet). Een laagte bij dit erf was vroeger als möllnkolk bekend. De molen moet voor 1400 al zijn verdwenen en lag ooit aan de Oude beek (verderop Markvelder beek geheten).
2. De Sassenmolen
Deze lag mogelijk in de nabijheid van de huidige Buurserbeek bij Rietmolen. Betreft de noordkant van de beek en dan ongeveer in het gebied gelegen tussen de nieuwe N18, Groothuizenweg en de Mentinkweg. Ooit werd hier paalwerk aangetroffen.

Buurse
3. De Haarmolen of Neder Haarmolen (Haarmölle).
In de 14e eeuw draaiden er in het grensgebied aan de Buurserbeek/Alstätter Aa, vlak bij elkaar, twee watermolens: de Neder Haarmolen en de Boven Haarmolen. Beide waren bisschoppelijke molens, maar er was een verschil. De eerste lag in Buurse en was eigendom van de bisschop van Utrecht. De tweede lag 700 meter verder bovenstrooms in Alstätte en kende de bisschop van Münster als eigenaar. Deze molen kennen we nu als de Haarmühle.
De Neder Haarmolen lag ooit bij het erve Haarmölle aan de Alsteedseweg, toen deze boerderij nog aan de noordkant van de Alsteedseweg stond. De molen in Buurse was in 1495 reeds verdwenen. De ‘Molenkolk’ is na vele eeuwen nog bekend gebleven.
4. molen bij erve Nijenhuis (Niej’nhoes)
Ook bij het erve Nijenhuis aan de Zendvelderweg lag richting de Haaksbergerweg aan de Oude Beek veel eeuwen terug ooit een watermolen. Ook deze molen moet voor 1400 verdwenen zijn. Een veldnaam hier is de Möllnwinkel.

Holthuizen
5. de Sidemolen.
Deze kennelijk laag gelegen molen (side betekent laag) aan de Oude Beek (Markvelder beek) moet gelegen hebben ten noorden van de Diepenheimseweg, tussen Rietmolenweg en Olthuisweg. De verdwijning van deze molen zal ook alles te maken hebben met de aanpassing van de Buurserbeek/Schipbeek rond 1400 door de stad Deventer.
6. molen bij het erve Vaarwerk (boerderij de Molenkamp is er naar genoemd)
Van deze molen is geen historisch gegeven bekend. Alleen de overlevering getuigt ervan. Omwonenden gaven ooit aan dat er dikke palen waren gevonden in de Oude beek, ten zuidwesten van ‘de Hof te Vaarwerk’ aan de huidige Dekkersweg. Vlakbij, op de hoek van de Dekkersweg met de Brammeloweg, ligt erve Molenkamp, waaraan de meeste Molenkamps in dit dorp hun familienaam hebben te danken.

Langelo
7. de Veddersmolen
Eigenlijk is dit ‘de’ voorganger van de Oostendorper molen. De Veddersmolen moet 500 meter stroomopwaarts van de Veddersweg hebben gestaan. Ooit zijn hier palen en zwaar houtwerk aangetroffen. Door gebrekkig onderhoud en oorlogsgeweld, (de Gelderse oorlogen van 1482-1528), raakte deze molen in verval en het was de timmerman Jan van Tibbergen die adviseerde de molen te verplaatsen naar een nieuwe locatie. De kosten van deze operatie werden geraamd op 600 goudgulden. Dit advies heeft men opgevolgd en op de plaats waar hij nu nog steeds staat is toen de Oostendorper Watermolen gebouwd.

De geschiedenis van de molens hangt nauw samen met die van de beken, waaraan vooral door toedoen van de stad Deventer rond 1400, ten gunste van de scheepvaart, zoveel is veranderd. De meeste van bovengenoemde molen moeten al vóór die tijd zijn verdwenen.

Bronnen:
-Herman Hagens; Molens, Mulders Meesters; Negen eeuwen watermolens in Twente en de Gelderse Achterhoek.
- Bert Otter e.a.; De Oostendorper watermolen en windmolen de “Korenbloem” te Haaksbergen.

Foto afkomstig van de Facebookpagina Oud-Haaksbergen: https://www.facebook.com/groups/171140093245568, geüpload met commentaar door Eric Ooink van de Historische Kring Haaksbergen