Foto van de week 6-12 april 2020

Haaksbergen, station ANSICHTEN afl. 86

Op de achterkant van deze fotokaart staat geschreven: “Haaksbergen, station, 7-5-1961”.

Het station in Haaksbergen dateert uit 1884. In dat jaar werd het dorp aangesloten op het spoornet. De eerste spoorweg in Nederland, Amsterdam-Haarlem, was in 1839 een feit. Hierop werden in de jaren daarna door verschillende maatschappijen spoorlijnen aangelegd. In de tweede helft van de zestiger jaren van de 19e eeuw kwamen de spoorlijnen van Arnhem over Zutphen-Hengelo naar Enschede en van Almelo over Hengelo naar Salzbergen gereed. Vanuit Haaksbergen heeft men de razendsnelle ontwikkeling van Hengelo, dat toen nog een dorpje was, kunnen volgen. Toen hierop vanaf 1876 in de Achterhoek plannen werden ontwikkeld voor een spoorlijn Winterswijk-Hengelo was Haaksbergen, met name in de persoon van textielfabrikant Willem Hendrik (Willem) Jordaan (1828-1902), hierin geïnteresseerd. Hij moet al direct het belang hebben ingezien van de makkelijker toevoer van steenkolen uit het Ruhrgebied ten behoeve van de fabriek.

In een schrijven aan zijn broer Albert in Winnebago-City (USA) van 25 januari 1881 deelt hij het volgende mee: “Wij hebben thans alle kans van slagen om een spoorweg te krijgen namelijk Winterswijk-Hengelo en Enschede-Ruurlo, volgens ingesloten schetsje. Winterswijk-Ruurlo- Zutphen heeft reeds een paar jaar een spoorweg, dit is een verbinding met Holland en via Winterswijk naar de kolenmijnen. De concessie daarvoor is gevraagd door baron van Nagell tot Ampsen te Lochem en J. Willink te Winterswijk, de geheele weg is begroot op fl. 1.500.000,- daartoe moet voor 9 ton, hetwelke op 70 mille na is volgetekend, door de betrokken en belang hebbende gemeenten en particulieren, zoodat wij er bijna zeker van zijn dat de weg spoedig tot stand zal komen, ik stel mij voor dat dit hier in deze streek en dorp veel veranderingen brengen zal.”

Op 7 mei 1881 vond de oprichting plaats van de Geldersch Overijsselsche Locaal Spoorweg Mij, afgekort G.O.L.S.. De regering verleende vervolgens op 5 augustus 1881 de concessie voor onder andere de spoorlijn Winterswijk-Hengelo met de zijtak naar Enschede. Vanaf de oprichting is Willem Jordaan commissaris van de G.O.L.S. geweest, zoals hij in 1884 in een brief laat weten.
Willem houdt zijn broer Albert met de gang van zaken op de hoogte. In een brief van 3 november 1882 schrijft hij het volgende: “Met onze spoorwegzaken gaat het langzaam maar zeker vooruit. Ze zijn nu bezig met de onteigening van de benodigde gronden voor de baan. Als dit afgeloopen is, zal er wel tot aanbesteding overgegaan worden. De voorbereidende werkzaamheden vergen hier altijd te veel tijd. Ik hoop toch dat wij in 1883 toch zullen rijden.”

Uit een brief van 1 mei 1883 blijkt dat de aanleg van de spoorlijn niet zo snel vordert. Willem schrijft aan zijn broer in de USA: “Het spoorwegen maken gaat hier niet zoo vlug als in America, doch dit kan ook niet, omdat er te veel tijd vereischt wordt met de voorbereidende maatregelen. Alleen voor de onteigening der baan heeft men hier in deze gemeente met ca 300 eigenaars te doen, ook met de regering -die zich zeer langzaam haast- vordert de verkrijging van concessie enz. veel tijd. Wij zijn nu zoo ver gevorderd dat voor eenige dagen het eerste block of gedeelte is aanbesteed. Zoo dat er een aanvang gemaakt wordt met de uitvoering. Ik denk dat wij in het nieuwe voorjaar zullen gaan rijden.”

Op 15 oktober 1884 werd de lijn langs Haaksbergen geopend, waarbij de feestelijkheden losbarstten. Dat het groot feest was te Haaksbergen, was zelfs in Blokzijl doorgedrongen, want een dag later krijgt Willem een schrijven van zijn zwager Hendrik ter Horst, die notaris was in die plaats. Ter Horst schrijft: “Me dunkt Ge hebt het deze week met de spoorfeesten druk gehad; eenige rust zal wel noodig zijn om meer in eene normale positie te komen.”
Willem beantwoord zijn zwager op 19 oktober daaropvolgend, waarin iets blijkt over de Haaksbergse feestelijkheden. “Op den dag der opening van den spoorweg Ruurlo - Winterswijk van Hengelo hebben wij flink feest gevierd eerst 's morgens te Hengelo en 's middags en 's avonds te Winterswijk.
Den volgenden dag hebben het volk bij dit heugelijke feit ook goed feest laten vieren met muziek, volksspelen, illuminatie en hier was daarvoor nagenoeg fl.500,- bij een gebracht. Op de andere plaatsen aan de lijn is insgelijks luisterlijk door het volk feestgevierd”.

Het personenvervoer hield stand tot oktober 1937. Het Haaksbergse station werd vanaf dat moment een goederenstation. Na de Tweede Wereldoorlog was alleen de spoorbaan tussen Haaksbergen en Enschede nog intact. Dit spoortraject verdween in 1977, toen de autosnelweg A35 in gebruik werd genomen. Het baanvlak Haaksbergen-Boekelo kreeg een nieuwe toekomst met de MBS (Museum Buurt Spoorweg, opgericht in 1967).

Bronnen:
-familiearchief Jordaan (diverse brieven);
-biografie W.H. Jordaan in “Een eeuw Stichting (Groot) Scholtenhagen”.