Foto van de week 11 -17 februari 2019

ANSICHTEN afl. 27 Groeten uit Buurse

Op 21 augustus 1975 schreven Wim en Lena dit kaartje naar hun “beste T[ante] Bep”. Het gaat hier om mevr. E.E. Besselaar-Schilpzand te Ede. Ze wordt gefeliciteerd met haar 70e verjaardag en “in alles het beste toegewenst”. De kaart is uitgegeven door de Fa. G. Slotman te Buurse “t.o. Kerk – Manufacuren – Souvenirs”. Vermoedelijk heeft de kaart, voor deze werd geschreven, enkele jaren in een lade gelegen, aangezien de foto van voor 1970 moet zijn.

Op de foto zien we de Huurne- of Hanenbulten, het fraaie natuurgebied tussen de Markslagweg en de Buurserbeek, vlakbij de Haarmühle. Sommigen noemen het overigens ook de Harmöllenbulten, naar het oude erve Harmölle (Haarmolen), de boerderij van de familie van Mast aan de Alsteedseweg. De foto is genomen vanuit noordelijke richting (vanaf de kant van de Markslagweg). In de verte is het beekdal zichtbaar. Aan de andere kant van de beek is een weiland te zien. Het bos hierachter grenst aan de Alsteedseweg. De Buurserbeek maakt hier, sinds het beekherstel van ruim tien jaar geleden, weer de oorspronkelijke scherpe bocht, zoals deze ook voor de ‘kanalisatie’ in de jaren dertig van de 20e eeuw was. Vanaf de boogbrug, genaamd het Oarends- of Arendsvonder, is deze bocht goed waar te nemen.

Bij de bovengenoemde bocht stond tegen de bosrand, dus aan de zijde van de Alsteedseweg, ooit een boerderij met de naam Ter Huurne of Huurneman. Deze lag in een hoek of heurne, die aan drie zijden door de beek begrensd werd. Naar deze ligging kregen het erf en daarmee ook de bewoners de naam Ter Heurne, Ter Huirne en later Ter Huurne. In het verpondingsregister van 1601/02 wordt de Huurne nog niet genoemd, maar het markeboek van Buurse vermeldt in 1616 ene Huirne Berndt en deze had “einen stam gehouwen bij synen gaerden achter de graven”. Het erve Ter Huurne, later veelal Huurneman genoemd is de naamgever van alle families Ter Huurne in Buurse en bijna alle families met die naam in Haaksbergen. De boerderij werd omstreeks 1875 verplaatst naar de andere zijde van de Alsteedseweg, vlak aan de grens. Deze plek kennen we nu als ‘Ter Huurne Hollandmarkt’ (Huurneman). De boerderij op de oude plek werd volgens het kadaster in 1875 gesloopt, waarna de huisplaats wijzigde in groen gras en een weilandfunctie kreeg.

Met bovenstaand verhaal is de naam Huurnebulten verklaard. Over de oorsprong van de naam Hanebulten vertelt de schrijfster en dichteres Cato Elderink (1871-1941), die veel op het Nijenhuis in Buurse verbleef. Hierbij twee strofen uit haar gedicht ‘De Hoenen’:

Eénleuzig en stil is et lèven hier
In dee Hanenbeulten. Niks hef der tier.
Wos dow weten, woorum of dat hier zoo heet?
Dan za’k di-j vertellen, wat ik der van weet.

Hier onder dee heugten door is walleer,
Zoo zeg men, begraven ‘nen machtigen heer.
Kapitein Hanenberg, schreef zik den man.
Door heet et hier Hanenbeulten van.

Uit: Oet et Laand van Aleer; Twènther Vertelsels door C.Elderink.

Inmiddels is Natuurmonumenten al weer ruim 30 jaar eigenaar van het natuurgebied, evenals het Witte Veen en het Markslag. Totaal is het beheersgebied Witte Veen 290 ha groot. Eeuwenlang was het ‘woeste’ grond van de marke Buurse, maar dat duurde tot 1838. In dat jaar werd de verdeling van de marke Buurse bij Koninklijk Besluit goedgekeurd. Er viel 2700 ha heide- en veengrond te verdelen. Uiteindelijk kwamen het Witte Veen en de Hanebulten in handen van de textielfabrikantenfamilie Ter Kuile uit Enschede. Deze kocht kort voor 1850 ook het erve Markslag. Van de Ter Kuiles ging het bezit omstreeks 1900 over op de familie Van Heek, tak Schuttersveld.

De meest markante Van Heek-telg als eigenaar was G.J.P. (Jan) van Heek (1866-1937), fabrikant van de textielfabriek Gebrs. Van Heek Schuttersveld te Enschede. Van Heek woonde aanvankelijk in Enschede en bewoonde na 1900 steeds vaker een kamer op het erve Markslag, waar hij voor eigen gebruik een jachtkamer liet bouwen. In 1907 huwde hij met Jo Burgers, de dochter van zijn pachter op het Markslag. Het echtpaar Van Heek ging toen wonen in een nieuw gebouwde boerderij op het erve Grobbink aan de Alsteedseweg. Deze boerderij kennen we nu als erve De Hooge Esch (pannenkoekenrestaurant).

Van Heek wilde van de Huurnerbulten een natuurpark maken. Hij liet paden aanleggen en bracht verhogingen aan, zoals het rondje met linden bij de boogbrug. Ook was hij de bedenker van de follybrug, die een functie kreeg als onderdeel van het aan te leggen natuurpark. Adriaan Buter schreef hierover in 1975 in zijn boek ‘Portret van Enschede’ (blz. 151) het volgende: “Het ‘droge brugje’ dat heel romantisch, zij het doelloos, een dalletje overspande is in een herfstvakantie in 1956 ingestort”.

Jan van Heek had een grote liefde voor de natuur. Van Heek kwam in zijn tijd de mensen bij het zoeken van de natuur tegemoet. Bij zijn overlijden wordt dit in de kranten gememoreerd als “een der grootste verdiensten van den overledene”. Royaal had hij zijn bezit in Buurse, de Huurnerbulten, opengesteld voor iedereen. “Verboden toegang. –behalve vandaag!” stond er op de bordjes langs en op de wegen, die naar ‘de bulten’ leidden.
Van Heek zag graag dat er mensen kwamen om te genieten van dit in Nederland “eenige landschap dat den natuurliefhebber inderdaad zoveel te genieten biedt”. Volgens de krant van 1 maart 1937 is het zijn vreugde geweest “dat er velen kwamen, dat zijn streven slaagde, dat het Buurserbeekgebied tot een recreatiegebied voor duizenden werd”.

Buter schreef: “Rondom Meene en Broam liggen veel van mijn dierbaarste herinneringen. De herinneringen aan veel gezelligheid tijdens wandelingen zijn verweven met de beelden van het schitterende landschap……….”. De Huurne-, Hanen- of Harmöllebulten: een natuurgebied en landschap waar Haaksbergen terecht trots op kan zijn.